Eveneens van mijn hand kwam eerder het verslag over de aankomst van de eindversterker AG9007 en enkele maanden later de daarbij passende voorversterker AG9004.

In alle rust zijn deze versterkers nu gereviseerd door onze HiQGN technici Peter Boin en Henk van ’t Kruis. Sinds drie maanden zijn de versterkers nu volop in bedrijf en met veel genoegen, mag ik wel zeggen. 

De AG9004 biedt, voor een versterker uit de jaren vijftig, veel mogelijkheden en dat maakt de set extra interessant. Wel merk je dat deze voorversterker is afgestemd op de Philips MD elementen uit dezelfde tijd met een hoge uitgangsspanning van 20mV. De versterker heeft namelijk een maximale ingangsspanning van 5,5 mV en dan is het begrijpelijk dat je altijd ver onder het ruisniveau van deze versterker blijft. Ik heb wel wat geëxperimenteerd met deze MD elementen (AG3020 en AG3021) op de Philips platenspeler AG2205, de top van hun platenspelers in de tweede helft van de jaren vijftig.

Toch kunnen we deze platenspelers (automatische wisselaars) nauwelijks hifi noemen, ondanks de waardering voor de MD elementen. De weergave is op zich wel goed en het zal in de jaren vijftig zeker als zeer goed overgekomen zijn. Een naalddruk van 12 gram en meer (1) bij deze elementen is echter naar latere maatstaven een onoverkomelijk probleem en ook de kwaliteit van de platenspeler zelf laat zeker te wensen over. Een stabiele constante draaisnelheid is nauwelijks aanwezig en dat is onaanvaardbaar voor hifi weergave.

Het kon rond 1958 al een stuk beter, en dat heeft Garrard bewezen. Zoals we eerder geconstateerd hebben met hun model 4HF. In eerste instantie gebruikte ik deze platenspeler dan ook bij de hifi set, na hem ook jaren gebruikt te hebben bij mijn Hi-Q radiosets.

Als element gebruikte ik de onvolprezen Shure M3D, waarvan ik een exemplaar heb uit 1960. De compliantie hiervan is zodanig stug dat een naalddruk van 4,5 gram ideaal is en dit sluit goed aan bij de wat zwaardere armen van die tijd. 

Dit element heeft echter een uitgangsspanning van 5mV en dat geeft een klein probleempje. De volumeregeling moet flink opgeschroefd worden waardoor je bij stevige weergave in het ruisniveau van de MD voorversterker van de AG9004 komt, ontworpen om een EF 86 buis. 

Gezien het feit echter dat ik voornamelijk oude mono lp’s op de hifi set afspeel, komt deze ruis nooit boven die van de opnames uit. 
We hebben nu eenmaal met een oude hifi set te maken en dat is nu juist de clou en de lol. Je kan en mag van deze eerste generatie hifi sets niet alle perfectie verwachten. Aan de weergave ligt het zeker niet, die is ronduit fantastisch en doet niet onder voor een goede moderne set.

Uiteraard is en blijft het mono, maar het ‘concertzaaleffect systeem’ van Philips maakt een hoop goed en de weergave is als een zelfstandig systeem totaal niet te vergelijken met de latere stereosystemen. De ervaring is totaal anders. Pogingen tot een vergelijking stranden altijd. 

De Garrard 4HF heeft altijd met het grootste plezier voldaan, zowel bij de Hi-Q radio’s als bij mijn eerste versie hifi met de AG9006. 

Met de AG9004/9007 ontstond echter de behoefte aan een andere platenspeler, die nog wat hoger in de ladder staat als het om hifi prestaties kwam, zonder teveel af te wijken van de authenticiteit (qua tijdsbeeld) van de set. We zijn echter wel iets opgeschoven en wel ‘rond’ 1960. De 4HF blijft wel gehandhaafd, maar als tweede platenspeler met een kristalelement, om aangesloten te worden op de daarvoor bedoelde ingang van de AG9004.

Lenco  L70 platenspeler 

Ik heb als ‘hoofdplatenspeler’ gekozen voor de Lenco L70, een model platenspeler dat geproduceerd werd vanaf 1959 tot ongeveer 1965. De eerste modellen werden door de fabrikant als een ‘hifi stereo-mono transcription unit’ aangemerkt. Grootste voordeel van deze platenspelers is de zeer nauwkeurige draaisnelheid dankzij een betrouwbare als even eenvoudige aandrijving met een wiel die de vier kilo zware draaischijf niet aan de zijkant maar aan de onderzijde van het draaiplateau aanraakt.

Het inwendige van de Philips AG9004 voorversterker

Betrouwbaar en absoluut rumblevrij, mits het juiste aandrijfwiel wordt toegepast. De vroegste exemplaren waren van kunststof en die zat dan ook in mijn exemplaar. Deze is snel omgewisseld voor een professioneel aandrijfwiel van metaal en een flexibele rubberen band. De arm van de Lenco L70 is eenvoudig en voor die tijd prima. De fouthoekmetingen geven een beter resultaat dan die van de 4HF, met name aan het einde van de platen. Cruciaal zou je daarbij kunnen constateren. De aluminium headshell is tamelijk zwaar, maar samen met de ingebouwde Shure M3D is het gewicht van 4,5/5 gram eenvoudig en goed af te stellen. Ook hierin ziet de Lenco zich als meerdere ten opzichte van de Garrard 4HF , hoewel beide nog met een veersysteem werken om de naalddruk te bewerkstelligen. 

De AG9004, die op het dressoir staat, is het zichtbare deel van de set. Enige frivoliteit door de stervormige draaiknoppen en de typische jaren vijftig drukknoppen die ook terug zijn te vinden op de radio’s (zgn. tanden) geven hem toch nog een typisch fifties uitstraling. Hij is verder compact uitgevoerd en is nauwelijks indrukwekkend te noemen.

Het indrukwekkende gedeelte staat bijna onopvallend op de grond naast het dressoir: de AG9007 eindversterker met vier buizen EL36. Daarbij moet ik vermelden dat de set werkt op 20 watt. De eindversterker gaat tot maximaal 65 watt, maar omdat ik de AD5032 luidsprekerset (1200 ohm) handhaaf, komen we op die waarde van 20 watt, ruim voldoende voor in een woonkamer zou ik zeggen. In de publiciteit vermeldt Philips als ideale set de AD5034 (800 ohm), wat 40 watt oplevert. In feite is de AG9007 400ohm. Twee sets AD5034 aangesloten op de AG9007 (dit was mogelijk bij het type uit de tweede helft van de jaren vijftig, voor professionele doeleinden) dan werd 60 watt geleverd. Bij de gegevens van deze eindversterker staat dan ook vermeld: maximaal 65 watt. 

Eerder had ik al beschreven dat de satellieten bij mijn luidsprekerset zelfbouw zijn. De originelen vinden bij mijn AD5032B baskast is (bijna) onbegonnen werk. Ik mag al blij zijn met de baskast! De satellieten zijn echter netjes geworden en in eerste instantie zaten daar de AD3700AM en de AD3700BM in. De AM versie heeft het op een gegeven moment met zijn 3 watt begeven en kwam het advies om naar de AD3800AM en BM te kijken om die toe te passen in de satellieten. Deze luidsprekers zijn 6 watt en kunnen heel wat meer verdragen. Gelukkig passen zij nog precies in mijn satellietkastjes, dus omzetten is eenvoudig, nadat ik de gaten in de frontjes van de kastjes heb vergroot. 

Met de 20 watt vermogen ben ik zeer tevreden als het om de weergave gaat. We zoeken nog wel naar een oplossing om de uitgangsgevoeligheid van het Shure M3D element zodanig aan te passen dat die verhoogd wordt naar bijvoorbeeld 20mV. Dit element wil ik namelijk wegens zijn uitstekende prestaties, die goed aansluiten op die van de hifi set, beslist handhaven, ondanks de problematiek van het vinden van nieuwe naalden. Er zijn echter ook bedrijfjes (o.a. in Engeland en Duitsland) die aan zogenaamde ‘re-tippen’ doen en de bestaande naaldhouder voorzien van een nieuwe diamantnaald. 

Opstelling luidsprekers

De opstelling van de luidsprekers is als vanouds en daar verander ik niets aan. Wegens succes van de weergave. Hierboven een schetsje hoe ik die weergave ervaar.