Van lage ohms naar hoge ohms

Enkele maanden geleden kocht een vriend van mij van onze technische man Peter Boin de B7X73A HiQ, de hoog ohmige versie van de serie.

Eenmaal thuis gekomen in zijn Zaanse huisje welke geheel is ingericht in de vroege jaren vijftig stijl viel het hem op dat de tamelijk moderne “Scandinavische” vormgeving toch wel enigszins uit de toon viel.

Twee weken later kwam hij bij mij op bezoek en legde zijn probleem voor en had hij een voorstel, kijkend naar mijn BX642A uit 1955.
“Zullen we de radio’s omruilen ?” was zijn opmerking. Even nadenkend had ik er wel oren naar, vooral omdat de B7X best wel in mijn interieur past, meer de stijl van rond 1960. 

Bovendien begon ik al snel aan het idee te wennen dat deze radio eigenlijk tamelijk zeldzaam is. Er zijn er vergeleken met de andere types minder van gemaakt, ook omdat de techniek niet geheel geaccepteerd werd door het publiek, meer gewend aan de “gewone“ radio, waar makkelijker een extra luidspreker op aan te sluiten was, bijvoorbeeld voor in de keuken. 

Daar kwam nog bij dat ik op Marktplaats de bijpassende Scandinavisch vormgegeven bas luidspreker vond, de AD5035A. Zowel mijn vriend als ik hadden de oudere vorm in een meer klassieke hoekkast, de AD5004. Ik wilde dan ook naar de meest moderne versie gaan en we besloten de kast in Rotterdam op te halen. Op dezelfde dag zouden wij ook onze radio’s omruilen. 

Met de oude Volvo kattenrug togen wij naar de Maasstad en eenmaal gearriveerd bleek het qua vorm de goede kast te zijn, alleen … hij was groter en er zaten ook twee kleine luidsprekers in aan de zijkanten. 

Voor het geld hoefde ik het niet te laten, hoewel het hout opgeknapt moest worden en ook het doek in slechte staat was. Het verhaal van de vorige eigenaar was dat zijn vader werknemer was bij Philips en de luidspreker via het werk had aangeschaft. 

Met moeite hebben we de kast op de achterbank van de auto gekregen en we namen de rit weer terug naar huis. Eenmaal aangekomen hebben we de sets omgewisseld en voorlopig had ik er de AD5004 met de hoog-ohmige speaker op aangesloten. Dat was een heel ander geluid! Wel even wennen. Heel helder en laag. 

Mijn vriend ging inmiddels met zijn BX642A naar huis, alwaar de radio inmiddels met succes staat te pronken en te spelen. 

Maar ik was er nog niet! 

De ontvanger was in uitstekende staat (hetgeen niet anders kan als hij onder handen is genomen door Peter Boin), maar ik zat nu met twee bas-luidsprekers. De nieuw verworvene zei me niets en dus ging te raad bij vrienden en experts. 

Uiteindelijk bood onze redacteur van de site, John Hupse, uitkomst. Het bleek de AD5040 te zijn, een uitstekende luidspreker voor hifi installaties (mono) uit het eind van de jaren vijftig. De 12 inch basspeaker (aan het datumstempel te zien was hij geproduceerd in april 1959) behoort tot de beste die Philips gemaakt heeft en dat is te horen ook, eenmaal aangesloten op de ontvanger. Samen met de
(inmiddels dus vier) kleine luidsprekers voor midden- en hoge tonen kreeg ik een breed en spectaculair geluid, zeker in de filterloze “fidelita” stand van de radio (één van de vier aparte standen door middel van drukknoppen boven in de schaalplaat van de radio). De andere zijn: voor schellak platen, voor de stand waarbij hoge en lage tonen wel zijn te beïnvloeden en een spraakstand)! 

Binnenwerk van de AD5040, de grote speaker is de 1200 ohm uitvoering van de Philips AD4200A

Nieuwsgierig als ik was heb ik dezelfde dag de grote luidspreker open gemaakt om eens te kijken wat er in zat . Dat zag er goede uit, nog als nieuw. 
De kleine speakers zaten verborgen achter vezelplaat geperste “bloempotten”. Zoals me bekend was bij dit type was er geen isolatie aangebracht, in tegenstelling tot de AD5004 hoekluidspreker. 

Voorlopig heb ik geen tijd om de kast op te knappen (meubeline doet wonderen) dus hij kreeg een wat verdekt opgestelde plaats waardoor vooral het slecht uitziende doek niet veel op zou vallen. De rechter speaker valt helemaal weg achter de rok van de dame uit de jaren vijftig, maar op die manier viel het gat ook niet op die daar in het doek zat. De linker speaker piept, tussen de wandkast en de Grundig luidspreker van mijn hifi stereo set, precies de goede kant op de kamer in en voor de basspeaker maakt de richting niet veel uit. 

Inmiddels had ik de welbekende Corrien Maas telefonisch en via correspondentie gesproken en een keuze gemaakt uit haar collectie luidsprekerdoeken. 
Gezien de wachttijd bij haar (maar dan heb je ook wat) stel ik de totale restauratie van de kast ook nog maar even uit. Hij staat daar prima op zijn plek en technisch is hij helemaal in orde. 

Het chassis van de Philips B7X73A

Het geluid is fantastisch, vooral voor mijn klassiek- en jazz platen uit het mono tijdperk. En daar is het me om te doen. Samen met de Garrard 4HF platenspeler heb ik zo een mooi setje zoals muziek op zijn best kon klinken aan het einde van de jaren vijftig.

René Rijzewijk

Naschrift

Inmiddels hebben wij de heer Felix van Tol, expert op het gebied van HiQ radio’s van Philips , uitgenodigd een artikel te schrijven over dit onderwerp. Dit naar aanleiding van zijn speech onlangs bij de happening in de Jukebox Gallery op 24 juni. Hij zal onder andere de verschillende toegepaste technieken van Philips uit de doeken doen. 
Wij wachten het artikel met spanning af.